Rytwiany - informacje

Niewielka miejscowość w województwie świętorzyskim, położona nad rzeką Czarną. Na tym obszarze początki osadnictwa miały miejsce już w czasach neolitu. Po raz pierwszy Rytwiany zostały wymienione na piśmie w XIII wieku, wówczas wieś należała do Piotra Bogorii. Od tamtej pory na przestrzeni stuleci miejscowość należała do różnych rodów szlacheckich. W XV wieku we wsi został wzniesiony zamek obronny nad rzeką Czarną, ufundowany przez ówczesnego prymasa Polski Wojciecha Jastrzębca. Arcybiskup popadł w konflikt ze swoim bratankiem rezydującym na zamku, w wyniku czego zmuszony był najechać zbrojnie własną posiadłość. Jeszcze przez kilka pokoleń miejscowość stanowiła własność rodziny prymasa. XVI wiek był czasem największej świetności w historii zamku w Rytwianach. W tym okresie stanowił siedzibę magnacką, był także ważnym ośrodkiem kultury dworskiej, który odgrywał znaczącą rolę również na arenie międzynarodowej. W XVII wieku właścicielem miejscowości był Łukasz Opaliński, szlachcic znany z wszechstronnego wykształcenia i zamiłowania do literatury. Udało mu się zgromadzić w zamku bardzo imponujący jak na owe czasy zbiór biblioteczny, w którym znajdowały się również bardzo cenne i rzadkie egzamplarze. Do zasług Opalińskiego należy również obrona zamku podczas potopu szwedzkiego. Po jego śmierci miejscowość straciła na znaczeniu.

 

Podupadły zamek doznał poważnych uszkodzeń w czasie najazdu Szwedów podczas wojny północnej w XVIII wieku. Pomimo nie najlepszego stanu budynku, posłużył on jeszcze Tadeuszowi Kościuszce jako kwatera w czasie jego przemarszu z wojskiem. XIX wiek był okresem, kiedy zamek zaczął popadać w ruinę, i w końcu wieku z okazałego gmachu pozostał tylko jeden narożnik. We wsi rozpoczął się rozwój przemysłu, przystąpiono również do eksploatacji okolicznych torfowisk. Miejscowość zaczeła być znana za sprawą cieszących się wyjątkowym uznaniem wyrobów ceramicznych wysokiej jakości. W pierwszych latach XX wieku budynek miejscowej cukrowni został przekształcony na pałac, który zachował się w Rytwianach do dziś. W tym okresie wieś zaczęła rozwijać się w kierunku rolniczym, które stało się bardzo istotnym elementem gospodarki. Obecny uprzemysłowiony obraz wsi jest nietypowy dla miejscowości w tym regionie i stanowi cechę charakterystyczną Rytwian.

 

Obecnie Rytwiany zyskują coraz większą popularność jako miejscowość turystyczna. Szczególnie miejscowość jest znana wśród pasjonatów paralotniarstwa i motolotniarstwa, którzy korzystają z tamtejszego lotniska przeciwpożarowego. Miejsce to jest tak chętnie wybierane na podniebne loty ze względu na panujące tam doskonałe warunki powietrzne. Nie tylko miłośnicy latania nie będą mogli narzekać na nudę w Rytwianach. Jedną z atrakcji jest tamtejsza szkółka jazdy konnej, w której można nie tylko zasięgnąć lekcji jazdy konnej, ale także pojeździć bryczką, wziąć udział w kuligu, a nawet zorganizować grilla czy ognisko. Podczas pobytu w tej miejscowości zdecydowanie warto zobaczyć tamtejszy okazały i imponujący pałac, drewniano-murowany dwór, starą gorzelnię oraz jedyny pozostały dziś fragment XV-wiecznego zamku arcybiskupa gnieźnieńskiego Wojciecha Jastrzębca. Interesującym, niezwykłym obiektem jest również bardzo rozległy kompleks klasztorny - Pustelnia Złotego Lasu. Na dziedzińcu tego zespołu klasztornego znajduje się kościół, który aktualnie jest Kościołem Rektoralnym. W latach 70-tych XX wieku w tym urokliwym miejscu nakręcono dwa odcinki serialu historycznego Czarne Chmury. Budynki wchodzące w skład tej zabudowy są udostępnione dla zwiedzających.